İstanbul Sözleşmesi’nden (Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Ait Avrupa Kurulu Sözleşmesi) cumhurbaşkanı kararnamesiyle feshedildi. Kararın iptali istemiyle çok sayıda dava açıldı. Danıştay 10. Dairesi, Cumhurbaşkanı kararının iptal istemini ise reddetti. Cumhuriyet, GREVIO kısaltmasıyla bilinen ve bağımsız uzmanlardan oluşan yapı olan Bayanlara Yönelik Şiddet ve Konut İçi Şiddete Karşı Aksiyon Uzman Grubu’nun ilk başkanı ve İstanbul Sözleşmesi’nin mimarlarından Prof. Dr. Feride Acar ile konuştu.
– İstanbul Mukavelesi sizce neden kıymetli?
İstanbul Mukavelesi, bayanlara yönelik şiddetle çaba ve bu cins şiddetin ortadan kaldırılması için devletlerin nasıl tedbirler alması gerektiği konusunda dünyadaki en ileri ve yeni standartları belirleyen milletlerarası bir kontrattır. Bu mukaveleyi onaylayan devlet, bayanlara yönelik şiddetin önemli ve yaygın bir sorun olduğunu kabul etmekte ve onunla tesirli çaba etmeye kelam vermektedir. Kontrat bu gayretin başarısı için devletin çok istikametli tedbirler almasını, bütçeden kâfi kaynak ayırmasını, sivil toplumla işbirliği yapmasını ister. İstanbul Mukavelesi şiddeti yok etmenin yolunun her alanda, yani eğitimde, siyasette, çalışma ömründe, aile bağlantılarında, kadın-erkek eşitliğinin sağlanmasından geçtiğini söyler.
“CİNAYETİ KÖRÜKLÜYOR”
– İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının akabinde bayanlar için oluşan somut sorunlar nedir?
Bu mukaveleden, evvel onu onayladığı halde sonra çıkan devletin topluma çok tehlikeli bir bildiri verdiğini düşünüyorum. Bu bahsin çok da kıymetli olmadığı, bayanlara yönelik şiddetle gayret edilmesinin artık çok da gerekli olmadığı üzere bir ileti. Memleketimizde her gün bayana şiddet olayları ve bayan cinayetleri artıyor olsa da bayanlara yönelik şiddetin önemli bir sorun olmadığını düşünenler maalesef aslında var. Bu bahsin bir insan hakları sorunu olduğunu ve memleketler arası bir kontrat ile ele alınmasını hazmedemeyenler de var. Mukaveleden çıkmakla verilen ileti da bu bakış açısına takviye verdi. Şiddet hadiselerine müdahale etmekle sorumlu kolluk güçlerinin yahut bu çeşit davalarda karar veren yargı etraflarının mevzuyu ele alışlarında gevşeme olması beklenecek bir durumdur. Bayanlara şiddet uygulayan erkekler ise “Sözleşme kalktı nasıl olsa, bundan bu türlü daha rahat hareket edilebilir” üzere düşüneceklerdir. İleriye yönelik bir öbür çok önemli tehlike de birtakım çevrelerce İstanbul Sözleşmesi’ne dayalı olarak çıkarılmış olan 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un da desteğini kaybettiği argümanıdır.
– İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasından sonra bayanların uğraşı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Dünyada ses getiren, bayan hakları alanında örnek olacak bir uğraş veriliyor. Mevzu hakkında evvelce bilgi sahibi olmayan çok sayıda insan, yalnızca bu mukavelenin ne olduğunu öğrenmekle kalmadı destekçisi haline geldi. O kadar ki İstanbul Kontratı konusu ülkede genel siyasetin de gündemine oturdu.
– Mukaveleden çıkılması yurtdışındaki imajı nasıl tesirler?
Türkiye Kontrat ile adeta özdeşleşmiş bir ülkeydi. O devirde devlet bayanlara yönelik şiddetle çaba için önemli adımlar atılması gereğini savunuyor, milletlerarası ortamda da bu imajı pekiştirmeye uğraşıyordu. Onun için Türkiye’nin “ilk imzalayan devlet” olduğu bu mukaveleden, artık, ‘ilk ve tek çıkan devlet’ olması yurtdışında da çok şaşırtan ve çok hayal kırıklığı yaratan bir davranış oldu. Öbür devletlerin mukaveleyi kabul etmeleri süreci devam ediyor. Türkiye bu mukaveleden çıktıktan sonra, savaş kuralları içindeki Ukrayna mukaveleyi kabul etti. Onaylama öncesinde uzun bir iç kıymetlendirme süreci yaşayan İngiltere sonunda İstanbul Sözleşmesi’ne taraf oldu.
AİLE TERSLİĞİNDEN BAHSETMEK ABEST
– İktidar neyi amaçladı?
İktidarı oluşturan bölümlerin bütünüyle, İstanbul Sözleşmesi’nden rahatsız olduğunu ve çıkılmasını istediklerini zannetmiyorum. Sayıca fazla olmayan lakin vakit içerisinde iktidar partisinin içerisinde orantısız tesirli olabilen kimi kümeler olduğu malum. Bu da maalesef iç siyasetin giderek kızıştığı ve daha kutuplaşan tarafta geliştiği bir periyotta bu bölümleri tatmin etmek emeliyle yapılmış bir hareketti diye düşünüyorum.
– Birtakım şahıslar mukavelenin aile yapısına ziyan verdiğini sav ediyor.
İstanbul Sözleşmesi’ne karşı çıkan birtakım kümeler, bu kontratın aileye ziyan verdiği üzere büsbütün temelsiz bir argüman öne sürüyorlar. İstanbul Kontratı, bayanlara yönelik her türlü şiddetle çaba için yapılmıştır. Buna bayanların en çok karşılaştığı şiddet çeşidi olan “aile içi şiddet” de dahildir. Bayanların şiddetten korunma hakkını teminat altına alan bu kontratın aile zıtlığından bahsetmek kanımca abestir. İçinde şiddet olan aile, istediğimiz aile olabilir mi?