ABD Hazine Bakanlığı, Rusya’ya yönelik yaptırım listesine 400 gerçek ve hükmî kişi daha ekledi. Bakanlığın basın açıklamasını aktaran Kommersant gazetesine nazaran, yaptırımlar sırf Rusya’da kayıtlı kişi ve şirketleri değil, Asya, Avrupa ve Orta Doğu dahil olmak üzere Rusya dışındaki bölgelerde kayıtlı şirketleri de gaye alıyor.
SDN (Specially Designated Nationals) listesine Rusya, Kanada, Çin, Fransa, Birleşik Krallık, Kazakistan ve Türkiye’de kayıtlı şirketler dahil edildi.
Bunlar ortasında Rusya Savunma Bakanlığı’na bağlı 4., 27. ve 46. Merkez Araştırma Enstitüleri, Norilsk Nickel kümesine ilişkin Norilsk Nickel Sphere, Norilsk Nickel Sputnik, Norilsk Nickel Teknik Hizmetler ve Norilsk Nickel Havacılık şirketleri yer alıyor.
Ayrıca, listeye yedi sıvılaştırılmış doğal gaz taşıyıcısı tanker de dahil edildi. Bunlar Asya Energy, Everest Energy, North Air, North Mountain, North Sky, North Way ve Pioneer olarak isimlendiriliyor.
ABD Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı açıklamada Maliye Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, “Rusya iktisadını Kremlin’in askeri-endüstriyel kompleksinin hizmetinde bir araca dönüştürdü. Maliye Bakanlığı’nın bugünkü aksiyonları, Lider Biden ve G7 önderlerinin Rusya’nın askeri-endüstriyel temelli tedarik zincirlerini ve ödeme kanallarını bozmak için verdiği taahhütleri uygulamaya devam ettiğini gösteriyor” dedi.
Adeyemo, “Dünya çapındaki şirketler, finans kuruluşları ve hükümetler, Rusya’nın askeri-endüstriyel tedarik zincirlerini desteklemediklerinden emin olmalılar” diye ekledi.
Bakanlığın açıkladığı yaptırımların nedenleri, dört başlıkta listelendi. Listede birinci olarak “Yaptırımlardan kaçınma, yaptırımları ihlal etme ve yaptırımları geri çekme” nedeni yer aldı. Bunu, “Rusya’nın teknolojik üssü”, “Rusya’nın stratejik metal ve madencilik dalının sınırlandırılması” ve “Rus finansal teknolojisi” başlıkları takip etti.
ASKERİ TEÇHİZAT TEDARİK AĞI
Bakanlık açıklamasındaki Türkiye temaslı kişi ve kuruluşlardan birincisi, İtalyan vatandaşı Giulio Sfoglietti.
Açıklamaya nazaran Sfoglietti, “Rus ordusu için Afrika, Asya, Kafkaslar, Orta Asya ve İran’daki potansiyel tedarikçilerden 150 milyon dolardan fazla kıymette askeri teçhizat, mühimmat ve silah edinmek için” Türkiye’den bir kolaylaştırıcının da yer aldığı bir tedarik ağının kesimi oldu.
Açıklamada ABD Maliye Bakanlığı, Türk vatandaşı ve Türkiye merkezli mühimmat, silah ve askeri gereç şirketi Taha Savunma Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin yönetim kurulu lideri Hayri Tahirbeyoğlu’nun Sfoglietti ile Rusya’nın mümkün kullanımı için mühimmat ve silah tedariği konusunda çalıştığını belirtti.
İstanbul’un Ataşehir ilçesinde bulunan Taha Savunma’nın kendi sitesinde yer alan bilgilere nazaran şirket 2017 yılında Tahirbeyoğlu tarafından kuruldu. Sitede şirketin, yerli ve yabancı iş ortaklarıyla imzaladığı ortak teşebbüs muahedeleri ve iş iştirakleri kapsamında, “askeri projeler, mühimmat üretimi, hafif ve ağır silah üretimi, askeri teknoloji geliştirme projeleri, askeri araç yedek modül tedariği ve güç üzere hususlarda birçok projede” yer aldığı yazıyor.
Yüksek öncelikli mallar
Bakanlık ayrıyeten, ABD’nin geçmişte yaptırım listesine aldığı Rusya merkezli Promtekh şirketinin, Türkiye, Fransa ve Hong Kong’da bulunan şirketler üzerinden bir ağ oluşturarak Promtekh iştiraklerine yüksek öncelikli mallar gönderdiğini açıkladı.
Bakanlık, Türkiye merkezli Enütek Makina Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin Promtekh’in iştiraklerinden birinin kardeş şirketi olan Fransa merkezli Industrial Technologies Group France tarafından Aralık 2022’de kurulduğunu kaydetti.
ABD Maliye Bakanlığı’na nazaran Türkiye’deki Enütek, “elektronik entegre devreler ve seramik kapasitörler üzere yüksek öncelikli çift kullanımlı teknolojiler dahil” ABD’nin geçmişte yaptırım listesine aldığı birtakım Promtekh iştiraklerine yüzlerce teknoloji sevkiyatı yaptı.
İstanbul’da Bayrampaşa’da bulunan Enütek’in sitesindeki bilgilere nazaran şirket, “süper alaşımlar, titanyum, Inconel-718, RN88, RN41, paslanmaz çelik, alüminyum ve öteki kimi gereçlerin işlenmesinde” tecrübe sahibi.
Şirket, Temmuz ayında, Alman kamu yayıncıları NDR ve WDR, Alman Süddeutsche Zeitung ve Fransız Le Monde gazetelerinin Ukraynalı sivil toplum kuruluşu StateWatch/TrapAgressor ile ortaklaşa yürüttüğü bir araştırma haberinde gündeme gelmişti.
Türkiye’nin ihracat dataları ve Rusya’nın ithalat datalarına dayandırılan haberde, Enütek’in Rusya’ya gönderdiği eserlerin ortasında Almanya’da üretilmiş teknolojik eserlerin de bulunduğu yer almıştı.
Türkiye’den Promtekh iştiraklerine mal satan bir diğer şirket, Confienza Besin Pazarlama ve Ticaret Anonim Şirketi de listede yer aldı. Confienza, Promtekh’in bir iştirakine 200’den fazla sevkiyat yaptı ve bunların ortasında yüksek öncelikli çift kullanımlı teknolojiler de bulunuyordu.
Confienza’nın sitesindeki bilgilere nazaran şirket, İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde bulunuyor. Sitede şirketin eserleri ortasında, “endüstriyel ekipman, su arıtma ekipmanı ve elektrikli ekipmanın” yer aldığı belirtiliyor.
Gizli tedarik ağı
Açıklamada ayrıyeten, ABD’nin halihazırda yaptırım listesinde olan Evgenii Stanislavich Petrov’un sahibi olduğu Türkiye’de bulunan Whitestone Bilişim Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi de yer aldı. Ekim 2023’te kurulan Whitestone’un, Petrov tarafından, Rusya’nın istihbarat servisleriyle temaslı Rusya’daki son kullanıcılara tedarik faaliyeti için ödemeleri işlemek hedefiyle kullanıldığı belirtildi.
Açıklamada ABD’nin geçmişte tekrar Petrov ile irtibatlı olduğu gerekçesiyle Türkiye’de bulunan MSO Lojistik Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi’ni yaptırım listesine aldığı kaydedildi.
Google aramasında çıkan, Whitestone’un websitesine erişilemiyor. Google aramasındaki önbellekte kaydedilmiş bilgilere nazaran, şirket Antalya’nın Alanya ilçesinde yer alıyor.
Üretim ekipmanları tedarikçileri
Açıklamada son olarak, Türkiye merkezli iki şirket, Rusya’ya üretim ekipmanları tedarik ettikleri gerekçesiyle yer aldı.
Listede yer alan Hidropark Hidrolik Pnomatik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin Rusya’daki son kullanıcılara sayısal denetimli kadro tezgahları ve sürece merkezleri tedarik etmesinin yanısıra hidrolik ve pnömatik ekipman sattığı belirtildi. Şirketin Rusya’daki alıcılara 800 bin doların üzerinde sevkiyat yaptığı ve bu sayının, şirketin bildirdiği yıllık gelirinin üstünde olduğu kaydedildi.
Açıklamaya nazaran bir öbür Türkiye merkezli şirket olan Feva Dış Ticaret Limited Şirketi de Rusya’daki alıcılara sayısal denetimli ekip tezgahları tedarik etti. Şirket, Rusya’daki son kullanıcılara üretim ekipmanı dahil 500’den fazla sevkiyatta bulundu ve geçmişte ABD’nin yaptırım uyguladığı Rus şirketi Limited Liability Company AK Microtech’e mal sattı.
Sitesindeki bilgilere nazaran İstanbul’un Avcılar ilçesinde bulunan Feva, “Avrupa, Asya ve Amerika’yı birbirine bağlayan kapsamlı lojistik tahlilleri sunarak malların süratli ve inançlı bir formda teslim edilmesini” sağlıyor.
TÜRKİYE’DEN 8 ŞİRKETE BAŞKA YAPTIRIMLAR
Cuma günü ayrıyeten ABD’nin resmi gazetesinde, ABD Ticaret Bakanlığı’nın ihracat denetim listesine 123 yeni kuruluşun eklendiği duyuruldu. Bu kuruluşların 63’ü Rusya’da, 42’si Çin’de ve 8’i Türkiye’de bulunuyor.
Resmi gazetede yer alan 56 sayfalık dokümana nazaran, bu kuruluşların, “ABD’nin ulusal güvenliğine yahut dış siyaset çıkarlarına karşıt hareket ettiği” tespit edildi.
Belgedeki listede, Türkiye’de bulunan şirketlerden birinin ismi açıkça belirtilmedi, “Address 01” olarak tanımlandı. Listede Türkiye’den şirketler şöyle sıralandı: “Address 01, All Küresel Trading Elektronik Dis Ticaret Ltd Sti, ASR Trans Lojistik Ve Dis Tic Ltd Sti, Biopharmist Medikal Eserler Dis Ticaret LTD STI, BRK Milletlerarası Nakliyat Tic. Ltd. Sti, BuyBest Electronic, Confienza Pazarlama Ve Ticaret Anonim Sirketi ve Turkik Union Dijital Teknoloji Donusum Ofisi.”
Bu listede yalnızca Confienza, ABD Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın Rusya ile ilgili Cuma günü duyurduğu yaptırımlar listesinde de yer aldı.